het lezen waard – een opfrisser

Ik weet het, het is de laatste jaren ernstig rustig geweest op dit blog. De tijd en vooral de rust ontbraken me om stukken op het wereldwijde web te plaatsen die langer waren dan een tweet van 280 tekens. En inderdaad die korte tweets kunnen nogal recht voor z’n raap zijn en volgens sommigen zelfs ongenuanceerd… Voor degenen die de nodige nuancering zoeken in het christelijk en kerkelijk denken over het Israëlisch-Palestijns conflict bied ik hier een korte, lezenswaardige opfrisser.

Bij het ordenen van mijn archief kwam ik een uitstekende brochure tegen van 15 jaar geleden, uitgegeven door ICCO:
Eén land, vele stemmen; christelijke opvattingen over het Heilige Land
(ICCO, december 2006). Er staat nergens in dat het niet zomaar vermenigvuldigd mag worden, dus ik deel hem hier met een gerust hart en een hartelijke aanbeveling.

De brochure zet kort en helder de drie belangrijkste christelijke visies op het Heilige Land, Israëltheologie en het Israëlisch-Palestijns conflict op een rij. Als je bedenkt dat dit al 15 jaar geleden is uitgegeven verbaast het je dat het (PKN) kerkelijk inzicht op dit vlak eerder is afgenomen dan toegenomen, terwijl ondertussen de situatie voor de Palestijnse christenen door de Israëlische bezetting alleen maar is verslechterd.

Dus: neem en lees!
Dat kan via deze link.

Greetz, Jominee

Advertentie

werkgroep vanuit jeruzalem – welgemeend advies

Ik heb dus vorige week iets heel ergs gedaan: op de webpagina met een handtekeningenactie van de Werkgroep Vanuit Jeruzalem heb ik een verhelderende reactie geplaatst. Toen kwam dus het bovenstaande op de homepage van de Werkgroep te staan (zie onder 3. okt, 2018).

Via Facebook was ik op de actiepagina attent gemaakt, waar werd geageerd tegen “De stichting Vrienden van Sabeel” die “het kerkordeartikel van de PKN over de onopgeefbare verbondenheid met Israël geschrapt [wil] zien”.

Het eerste wat ik dacht was: “Oeh, slordig.” Want Stichting Vrienden van Sabeel bestaat helemaal niet meer. We zijn al een jaar of twee gefuseerd met Kairos Palestina Nederland in Kairos-Sabeel Nederland.

open brief aan scriba pkn

Vorige week publiceerde ds. Jan Offringa op de website Liberaal Christendom een manifest onder de titel ‘De kerk kan prima zonder Israëltheologie’. De volgende dag al schreef Maaike van Houten daarover een uitgebreid stuk in Dagblad Trouw waarin ze Offringa interviewt: ‘Theologen willen af van speciale positie van Israël binnen PKN’. Daarbij plaatste ze ook reacties van ds. Piet van Midden (voorzitter van het OJEC), ds. René de Reuver (scriba van de PKN) en Kees Blok (voorzitter van Kairos-Sabeel Nederland). Vandaag schreef ze hierover opnieuw een stuk waarin kerkleden van de Houtense Opstandingskerk en ds. Martin Snaterse hun visie en vragen rond dit thema naar voren brengen.

Ondertussen hebben zeven predikanten/theologen die betrokken zijn bij Kairos-Sabeel, waaronder mijn weinigheid, een open brief opgesteld naar aanleiding van de reactie van collega De Reuver. Die reactie lijkt de deur dicht te gooien naar een nader gesprek over het belang en de positie van Israëltheologie in de Protestantse Kerk en de concrete betekenis van de uitdrukking ‘onopgeefbaar verbonden met het volk Israël’ in de kerkorde van de Protestantse Kerk (art. I.7). De zeven predikanten pleiten ervoor dat gesprek juist op gang te brengen en aan te gaan binnen de kerk: “Open de discussie!”

Zelf heb ik al in 2003 bezwaar aangetekend tegen de bewoording van Art. I.7 van de – toen nog = conceptkerkorde van de Protestantse Kerk in wording. Wie de notulen van de toenmalige Classis Hoogeveen van de Gereformeerde Kerken in Nederland uit 2003 kan achterhalen, zal daarin kunnen lezen dat ds. J. van den Berg onvoldoende gedefinieerd vindt wie of wat er met de term “het volk Israël” concreet wordt bedoeld; en dat hij dit (als enige lid van de classis) expliciet opgetekend wil zien in de acta. Dat er ellende van zou komen, was geen vooruitziende blik, iedereen die op dat moment z’n nuchtere verstand had laten spreken, kon het zien.

Vandaag de dag wordt de Protestantse Kerk met regelmaat met dit kerkordeartikel om de oren geslagen door pro-Israël activisten van binnen (Platform Appèl Kerk en Israël) en buiten (Christenen voor Israël) de kerk, wanneer de kerk of Kerk in Actie ook maar iets teveel naar hun zin ‘toegeeft’ aan de hulpkreten van Palestijnse christenen, zoals verwoord in het Kairosdocument uit 2009. Op die manier is de uitvoering van de Protestantse Israël-Palestinanota (IP-nota) van 2008 tot nu toe stelselmatig gefrustreerd. Met de mond wordt nog wel beleden dat de PKN ten aanzien van het Israëlisch-Palestijns conflict zowel de Bijbelse noties omtrent het volk Israël, als het internationale recht leidend acht. In de praktijk is men echter na verscheidene intimiderende acties zo huiverig geworden dat er bij het minste of geringste fluisteren van het woord Israël of Palestijnen al alarmbellen afgaan: raak niet, smaak niet, roer niet aan!

Die sfeer binnen de Protestantse Kerk moet veranderen: er moet ruimte komen om open, eerlijk en onbevangen te kunnen vragen, zorgen te kunnen uiten en kritiek te kunnen oefenen, zonder door de een van vervangingstheologie of zelfs antisemitisme beschuldigd te worden, of door de ander van filosemitisme of judeolatrie. Wat in mijn ogen onverlet laat dat wanneer iemand echt antisemitische dingen zou beweren of echt het volk Israël boven Christus zou stellen, je dat hardop moet kunnen benoemen. Maar het uitgangspunt van dit gesprek zou moeten zijn dat we samen in Christus’ naam zoeken naar a. een zuivere kijk op ‘Israël’, land, volk en staat, en b. een manier van omgaan met het Israëlisch-Palestijns conflict die recht en gerechtigheid hoog houdt en met beide partijen zoekt naar een rechtvaardige vrede voor alle betrokkenen.

Wanneer onze scriba en ons moderamen (dagelijks bestuur) er de weg voor banen, is er kans dat dit gesprek voor ons allemaal heilzaam zal zijn. We zullen ontdekken hoe ontzettend (volgens sommigen ‘ontstellend’) verschillend er in onze Protestantse kerk gedacht en geloofd wordt; hoe ver de verschillende manieren van de Bijbel lezen en bijbeluitleg uit elkaar liggen; hoe anders we staan in onze kijk op verzoening en opstanding en Israël – we zijn niet voor niets protestanten en van ons kan hetzelfde worden gezegd als wat de Joodse witz over Joden zegt: Zet er twee bij elkaar en je hebt drie meningen. Ik bid dat die zwakheid – in Christus – onze kracht mag blijken. Met het verdoezelen van die verschillen lossen we in elk geval niets op en is onze – wat zeg ik? – is Christus’ kerk tot nietszeggendheid gedoemd. Wat God verhoede.

Om die reden staat mijn naam onder de open brief en hoop ik dat er nog vele andere namen bijkomen: HIER kun je tekenen.

Greetz, Jominee

 

 

volharding ~ صمود

Het is op de dag af twee jaar geleden dat ik hier mijn vorige bericht heb geplaatst. Wie mij op Facebook volgt, weet dat ik noch heb stilgezeten, noch mij van commentaar onthouden heb ten aanzien van het Israëlisch-Palestijnse conflict. Een aantal keren is me gevraagd of het niet verstandiger zou zijn om op dat punt minder mijn nek uit te steken en minder duidelijk stelling te nemen.

Ik moet zeggen dat het erg verleidelijk is om me inderdaad meer op de vlakte te houden of er zelfs helemaal het bijltje bij neer te gooien. Dat heeft met verschillende zaken te maken, waaronder mijn schaarse tijd en energie – dé reden dat mijn blog hier op de waakvlam staat – en ook het feit dat je met de voorhoede van christelijke pro-Israëlgroepen meestal niet verder komt dan  loopgravendiscussies en frustratie.

palestijnse kruisweg en seideravond

Grote ophef was er een jaar geleden over de ‘Palestijnse kruisweg’ die op verschillende plaatsen in Nederland werd gelopen in de aanloop naar Goede Vrijdag.  Omdat de site van Vrienden van Sabeel Nederland helemaal is vernieuwd, is daar op dit moment het bestand niet (meer?) te downloaden. Gelukkig kun je het document ook HIER lezen.

Wie de discussie over de Palestijnse kruisweg nog eens wil nalezen hoeft alleen maar wat te googelen. Niet alles is even verheffend, of liever gezegd: met name de kritiek die er op deze kruisweg was, was in de meeste gevallen hemeltergend ongenuanceerd. Maar goed, dat is nu eenmaal het slagveld waar je in terecht komt als het over de staat Israël en de Palestijnen gaat.

Wie zou denken dat dit weer eens een typisch christelijke kritiek op het optreden van de staat Israël tegen Palestijnen is, vergist zich. Ook van Joodse zijde wordt de weg naar Pesach aangegrepen om vanuit godsdienstig besef kritiek te leveren op de Israëlische onderdrukking van Palestijnen. Een goed voorbeeld daarvan is de Passover Haggada die Jewish Voice for Peace al ettelijke jaren uitbrengt.

Daarin staat aan het begin:

“The word Yisrael (Israel) when found in the liturgy (religious text) does not refer to the modern nation/state of Israel, rather it derives from the blessing given to Ya’akov (Jacob) by a stranger with whom he wrestles all night.
When the stranger is finally pinned, Ya’akov asks him for a blessing. The stranger says,“Your name will no longer be Ya’akov but Yisrael for you have wrestled with G-d and triumphed.” Therefore when we say “Yisrael” in prayer we are referring to being G-d-wrestlers, not Israelis.”

Het is een vermaning die wij ons in de Nederlandse kerken ook ernstig zouden moeten aantrekken. Te vaak wordt klakkeloos een isgelijkteken gezet tussen het bijbelse volk Israël en de moderne natiestaat Israël. De afgelopen weken heb ik dat nog weer eens heel ‘mooi’ geïllustreerd gezien bij twee lezingen van de CvI-Israëldominee Henk Poot in Leerdam. Het was maar goed dat hij geen enkele mogelijkheid tot reageren bood, want anders had ik ook hem ernstig moeten vermanen, ondanks de vele mooie dingen die hij virtuoos te berde bracht.

Wanneer in de JVP Passover Haggadah het verhaal van de uittocht wordt verteld en Exodus 1:8-11 wordt gelezen, wordt het volgende opgemerkt:

“Aan het begin van het Exodusverhaal lezen we dat de onderdrukking van de Israëlieten voortkwam uit Farao’s angst dat hun groei de Egyptische natie op de een of andere manier zou overweldigen. Deze verzen hebben zeker voor het Joodse volk een onheilspellende klank. Leden van een religieuze of etnische minderheidsgroep weet maar al te goed wat voor tragische gevolgen het onvermijdelijk heeft wanneer een natie hun demografische groei beschouwt als een “bedreiging”.

Vandaag de dag is het een normale zaak dat leiders en supporters van Israël suggereren dat het “Joodse karakter” van Israël wordt bedreigd door de demografische groei van het Palestijnse volk. Hoe moeten we reageren op de suggestie dat het enkele feit van de groei van deze groep noodzakelijkerwijs een nationale bedreiging vormt voor Israël? Hoe zouden wij, als Joden in de diaspora, reageren als onze leiders de “demografische bedreiging” van een bepaalde minderheidsgroepering voor het “nationale karakter” van ons land aan de orde zouden stellen? Kun je in een multi-etnische samenleving de identiteit van de staat ooit baseren op het beginsel van het primaat van één etnische groep zonder de andere te onderdrukken?” (Passover Haggadah blz. 11)

Een ontmaskerende vraag voor al die Nederlandse christenen die de staat Israël zomaar gelijkstellen met Gods eigen volk. Zou onze God echt een racist zijn?

Greetz, Jominee

P.S. Voor wie nog wat meer Engels aandurft:  de indringende overdenking Approaching Easter and Passover van de joodse filosoof Marc H. Ellis over waar joden en christenen zich op weg naar Pesach en Pasen op zouden moeten richten.

inspiratie

Door de gebeurtenissen rond Gaza heb ik de afgelopen maanden niet de moed op kunnen brengen iets op mijn blog te plaatsen. Ik was te boos, te verontwaardigd, te verdrietig. Daardoor ontbrak de inspiratie om op zo’n manier iets bij te dragen dat het nog iets toevoegde aan wat andere al hadden geschreven of gezegd. Via mijn FB-pagina en mijn Twitter-account @Jominee heb ik zinvolle bijdragen van anderen doorgegeven. Daar heb ik het bij gelaten.

Daarnaast vind ik het zwaar vermoeiend worden om steeds maar weer de oude, afgezaagde, achterhaalde en bij tijd en wijle goddeloze argumenten van de idolate, christenzionistische Israëladepten te weerleggen. Voor mij is de tijd daar om het wijze woord uit Spreuken 26:4-5 toe te passen:

Antwoord een dwaas niet met dwaasheid,
word niet als hij.
Antwoord hem naar zijn dwaasheid,
hij moet niet denken dat hij wijs is.

Ik klop het stof van mijn voeten en ga verder: me niet langer laten meezuigen in het moeras van de verbeten Israël-Palestina discussies, maar op een blijmoedige en positieve manier aan de slag gaan voor en met Palestijnen en Israëli’s die zich oprecht inzetten voor een vreedzame, gezamenlijke toekomst.

De eerste stap op die weg is de Inspiratiedag van Vrienden van Sabeel volgende week zaterdag in de Janskerk in Utrecht. Vandaag vergaderen we als bestuur van de Vrienden van Sabeel en zetten de laatste puntjes op de i.

Benieuwd naar de Inspiratiedag? Bekijk het programma op de site van Vrienden van Sabeel!Greetz en tot volgende week!
Jominee

ziek

Tot nu toe was ik geen voorstander van een recht-toe-recht-aan volledige boycot van Israëlische producten. Ik vond dat het gericht moest gebeuren: die producten en bedrijven boycotten die duidelijk profiteren van de bezetting en/of de bezetting van Palestijnse gebieden in stand houden (denk aan G4S, Keter/Curver e.d.). En dat dan met als doel de Israëlische regering onder druk te zetten om eindelijk eens constructief over vrede te onderhandelen, zonder ondertussen steeds weer sluipend nieuwe ‘feiten op de grond’ (facts on the ground) te creëren in de vorm van nederzettingen in bezet gebied.