Afgelopen maandag was ik niet in de gelegenheid om de studiedag van het Evangelisch Werkverband en Appèl Kerk en Israël te bezoeken. Daarvoor had ik natuurlijk de leukste reden die je maar kunt bedenken. Maar achteraf ben ik ook blij dat ik niet ben geweest, gezien de negatieve en exclusieve manier waarop deze ‘vrienden’ van Israël hun liefde voor en zorgen over de staat Israël voor het voetlicht hebben gebracht.
In het licht van de wijsheid die de kosteres van mijn eerste gemeente me ooit meegaf (“erger u niet, verwonder u slechts”), zou ik me op die dag groen en geel verwonderd hebben over de toon die daar is aangeslagen.
Gunstige uitzondering in dit alles was de toespraak van dr. Arjan Plaisier, de scriba (algemeen secretaris) van de Protestantse Kerk in Nederland. Hij wees duidelijk op de met name theologische tekorten van het pamflet Onopgeefbaar Verbonden dat in het ochtendprogramma centraal stond. Daarnaast stelde hij heel kort dat “in sommige kringen van Sabeel (…) de zwarte piet van het conflict in het Midden Oosten exclusief bij Israël [wordt] gelegd”. Ik moet zeggen dat ik bij Sabeel die “sommige kringen” nog niet ben tegengekomen; Plaisier moet ze me bij gelegenheid maar eens aanwijzen… Dat doet echter niets af aan het belang van zijn analyses en conclusies. Lees dat stuk!!!
Tegelijk voegt collega Henri Veldhuis onder het kopje De spaanders een paar sterk kritische noten toe aan Plaisiers toespraak, en waarschuwt net als ikzelf in een vorige post voor de ethische valkuilen van het ‘evenwichtig spreken’.
Ronduit schokkend vind ik echter de bijdrage van Meindert Leerling, namens het Platform Appèl Kerk en Israël. Zijn verhaal komt uiteindelijk neer op het volledig afkraken van Sabeel Jeruzalem en de eis aan de PKN om alle financiële en morele steun aan dit Oecumenisch Instituut voor Palestijnste Bevrijdingstheologie zo snel mogelijk te staken.
Daarbij heeft Leerling zelfs niet de moeite genomen om de feiten rond Sabeel en het Palestijnse Kairosdocument goed uit te zoeken. Twee zaken licht ik er hier uit: Hij noemt Sabeel “een organisatie van een relatief kleine groep Palestijnse christenen die verantwoordelijk was voor het opstellen van het bekende Kairos Document”. Sabeel is inderdaad geen grote organisatie, ze is oecumenisch van opzet en werkt veel via netwerken, zoals in ons land bijvoorbeeld de Raad van Kerken. De opstellers van het Kairosdocument komen echter uit een veel bredere kring van Palestijnse kerken en christelijke instellingen. En zij hebben het Kairosdocument op persoonlijke titel opgesteld, net zoals het Israëlberaad Onopgeefbaar Verbonden heeft opgesteld. Vervolgens hebben verschillende kerken en organisaties er hun steun aan gegeven middels een steunbetuiging door de respectievelijke (kerk)leiders, net zoals het EW, de GB en de CGB dat bij Onopgeefbaar Verbonden hebben gedaan. Het is dus maar wat je “een relatief kleine groep” wilt noemen – tenzij Leerling c.s. zichzelf ook graag zo willen zien natuurlijk.
Verder stelt Leerling: “Sabeel heeft een totaal andere visie op het volk Israël dan wat de PKN belijdt met de onopgeefbare verbondenheid met dat volk. U kunt dat lezen in de brochure die voor 1 Euro kan worden aangeschaft bij de boekentafel.” – Hier maakt hij een bijzondere ‘dubbele slag’. Het is namelijk maar de vraag of de brochure van Dexter Van Zile met zijn briesende tirade* tegen Sabeel de visie van de PKN inzake “de onopgeefbare verbondenheid” goed weergeeft. De stevige kritiek van Plaisier laat anders vermoeden. Dat de visie van Sabeel dan alsnog verschilt met die van de PKN is een feit. Daarover heeft het moderamen ook al met Sabeel gesproken, en dat gesprek is zeker nog niet afgerond. Maar men is in gesprek en gooit geen deuren dicht, zoals Leerling c.s. dat eisen.
Dat Leerling het tenslotte niet kan laten om de door Kerk in Actie bij Sabeel Jeruzalem gedetacheerde Meta Floor met naam en toenaam een veeg uit de pan te geven, zet precies de toon van zijn verhaal. Waarom dan niet ook dr. Simon Schoon genoemd, die samen met Meta Floor de Israël-Palestinareis leidde waar Leerling zo op afgeeft? Of maakt men zich daarmee te ongeliefd in de kringen van PKN en de Protestantse Raad voor Kerk en Israël? Waarom niet ook de weinig koosjere manier genoemd waarop Leerling zijn “reisverhaal” bij ds. Hette G. Abma heeft gedropt, die daarmee vervolgens in Israël Aktueel (lijfblad van Christenen voor Israël) de PKN, Kerk in Actie, Meta Floor en Simon Schoon de mantel heeft uitgeveegd onder het kopje Zonder Bijbel naar Israël; Abma, die tussen haakjes medeopsteller is van Onopgeefbaar Verbonden, dit keer met de pet van het EW op. Het stuk van Abma is indertijd door mijzelf trouwens weerlegd in Israël Aktueel (zie hier).
Als klap op de vuurpijl werd op de studiedag een handtekeningenactie gelanceerd bij een oproep aan de synode van de PKN die aansluit bij het verhaal van Meindert Leerling namens Appèl Kerk en Israël. Vóór 1 december a.s. wil men een lijst met duizenden steunbetuigingen bij de synode bezorgen. Ik noem dat chantage. En ik denk dan: als je zoiets doet, doe het dan alsjeblieft goed. Want direct in de eerste regel van het “manifest” begint men al te blunderen dat het een lieve lust is: “In de kerkorde van de PKN is bepaald, dat de kerk geroepen is tot onopgeefbare verbondenheid met het volk Israel: ordinantie 1, pt 7 van de kerkorde.” – Ordinantie 1,7 bij de kerkorde van de PKN bestaat echter niet. Men bedoelt artikel I,7 van de kerkorde; de ordinantie die daar bij hoort is Ord. 1,2. Als je op dit niveau van simpelweg aangeven waar je het precies over hebt, al zo onvoorstelbaar slordig met de feiten omgaat, hoe kun je dan vertrouwen hebben dat er met de complexiteit van de theologische, kerkelijke en politieke feiten rond het Israëlisch-Palestijnse conflict zorgvuldig is en wordt omgegaan? Ik vrees het ergste.
Met liefde, zelfs grote liefde voor het volk Israël is niets mis, zolang ze niet blind maakt voor het feit dat onze God álle mensen evenzeer liefheeft, van de eerstgeborene tot de ontijdig geborene. Zoals de moeder van Nijntje het zo treffend zegt, wanneer Nijntje bang is dat ze minder liefde zal krijgen wanneer de kleine Pluis eenmaal geboren is: “Lieve Nijntje, vaders en moeders houden van ál hun kinderen het meest!”
Die ziende liefde en dat blijmakende, kinderlijke geloof wens ik alle ondersteuners van Onopgeefbaar Verbonden van ganser harte toe!
Greetz, Jominee
jominee 
Paul,
Dank voor deze aanvulling. Dat maakt het verhaal van Leerling iets minder eenzijdig anti-Sabeel (hoop ik).
Dag Johan, Bij zijn verhaal heeft Meindert Leerling de naam van Simon Schoon wel genoemd. Dit ter informatie.